SEBI ने गुंतवणूकदारांसाठी सुरक्षित ‘@valid’ UPI IDs सुरू केल्या
भारतीय प्रतिभूति आणि विनिमय मंडळ (SEBI) ने भांडवल बाजारातील आर्थिक व्यवहारांमध्ये पारदर्शकता आणि सुरक्षा वाढवण्यासाठी एक महत्त्वाचे पाऊल उचलले आहे.
11 जून 2025 च्या त्यांच्या अलीकडील परिपत्रकात, SEBI ने सर्व SEBI-नोंदणीकृत मध्यस्थांसाठी मानकीकृत, सत्यापित आणि अनन्य UPI IDs चा वापर अनिवार्य केला आहे. ही पहिल गुंतवणूकदारांना फसव्या व्यवहारांपासून वाचवण्यासाठी आहे, ज्यामुळे पेमेंट्स फक्त सत्यापित घटकांकडे जातील.
नवीन UPI IDs ची मुख्य वैशिष्ट्ये
-
सुसंगत UPI पत्त्याचे स्वरूप
-
युजरनेम: मध्यस्थाच्या व्यवसाय नावासह विभाग संक्षेप (उदा.,
abc.brk दलालांसाठी, xyz.mf म्युच्युअल फंडसाठी). -
हँडल:
@valid च्या नंतर बँकचे नाव (उदा., @validhdfc). -
उदाहरण: दलालाचे UPI ID असे दिसेल:
abc.brk@validhdfc.
-
दृश्य विश्वास चिन्ह
- व्यवहारादरम्यान हिरव्या त्रिकोणातील थंब्स-अप चिन्ह दिसेल, जे प्राप्तकर्ता SEBI-सत्यापित आहे हे सांगते. हे चिन्ह नसल्यास, पेमेंट धोकादायक असू शकते.
-
व्यवहार मर्यादा
- भांडवल बाजारातील UPI पेमेंट्सची दैनिक मर्यादा ₹5 लाख आहे, NPCI च्या रिटेल नियमांनुसार.
-
SEBI चेक साधन
- गुंतवणूकदार QR कोड किंवा मॅन्युअल एंट्री द्वारे UPI IDs आणि बँक तपशील तपासू शकतात, फसवणूक टाळण्यासाठी.
गुंतवणूकदारांसाठी हे का महत्त्वाचे आहे
-
फसवणूकीचा कमी धोका: पेमेंट्स फक्त SEBI-सत्यापित मध्यस्थांकडे जातील.
-
सहज ओळख: विभाग-विशिष्ट प्रत्यय (उदा.,
.brk, .mf) मध्यस्थाचा प्रकार स्पष्ट करतात. -
अनिवार्य स्वीकृती: मध्यस्थांनी जुन्या UPI IDs चा वापर 180 दिवसांत बंद करावा.
लक्षात ठेवण्यासाठी टाइमलाइन्स
| क्रिया | सुरू तारीख | समाप्ती तारीख |
| बँका SEBI क्रेडेन्शियल्स मिळवतील | T-दिवस | T + 30 दिवस |
| मध्यस्थ नवीन UPI IDs स्वीकारतील | T + 90 दिवस | T + 105 दिवस |
| जुन्या UPI IDs चा वापर बंद | – | T + 180 दिवस |
| पूर्ण अंमलबजावणी | 1 ऑक्टोबर 2025 | – |
गुंतवणूकदारांनी काय करावे
- नेहमी “@valid” हँडल आणि थंब्स-अप चिन्ह तपासा.
- पेमेंट आधी SEBI चेक साधन वापरून UPI IDs तपासा.
- मध्यस्थांचे अधिकृत QR कोड स्कॅन करण्यास प्राधान्य द्या.
निष्कर्ष
SEBI च्या अनन्य UPI IDs भारताच्या भांडवल बाजारात सुरक्षित डिजिटल पेमेंट्सच्या दिशेने एक मोठे पाऊल आहे. या उपायांमुळे गुंतवणूकदारांना आत्मविश्वास मिळेल, तर मध्यस्थ मजबूत नियामक मानकांशी जुळतील. ऑक्टोबर 2025 पर्यंत नवीन प्रणालीकडे सहजतेने संक्रमण करा!
गुंतवणूकदार फक्त SEBI-नोंदणीकृत मध्यस्थांना पैसे द्यावेत यासाठी ही UPI IDs सुरू केली आहेत. '@valid' हँडल हे एक सत्यापित टॅग म्हणून काम करते, ज्यामुळे खोट्या किंवा अनधिकृत घटकांना पेमेंट करण्याचा धोका कमी होतो.
सर्व SEBI-नोंदणीकृत मध्यस्थांना (दलाल, म्युच्युअल फंड, डिपॉझिटरी) ही IDs मिळवणे बंधनकारक आहे. गुंतवणूकदारांनी त्यांच्या विद्यमान UPI IDs वापरू शकतात, परंतु मध्यस्थांच्या नवीन '@valid' हँडल्सद्वारे पेमेंट करणे आवश्यक आहे.
फॉरमॅट आहे: युजरनेम (उदा., abc.brk दलालांसाठी) + @valid + बँकचे नाव (उदा., @validhdfc). उदाहरण: abc.brk@validhdfc.
हे दृश्य विश्वासाचे चिन्ह व्यवहारादरम्यान दिसते, जे प्राप्तकर्ता SEBI-सत्यापित आहे हे सांगते. जर हे चिन्ह नसेल, तर पेमेंट जोखमीचे असू शकते.
होय. भांडवल बाजारातील UPI व्यवहारांसाठी दैनिक मर्यादा ₹5 लाख आहे, NPCI च्या रिटेल पेमेंट नियमांनुसार.
नाही. परिपत्रकाच्या तारखेनंतर 180 दिवसांनी (11 जून 2025), मध्यस्थांनी जुन्या UPI IDs द्वारे पेमेंट स्वीकारणे बंद करावे (म्युच्युअल फंडमधील विद्यमान SIPs वगळता).
SEBI चेक साधन वापरा: 1) मध्यस्थाचा QR कोड (थंब्स-अप चिन्हासह) स्कॅन करा. 2) UPI ID मॅन्युअली टाकून तपासा.
नॉन-सत्यापित IDs ला पेमेंट करणे जास्त धोकादायक आहे. SEBI सल्ला देतो की गुंतवणूकदारांनी नेहमी '@valid' हँडल आणि थंब्स-अप चिन्ह तपासावे.
नाही. ते त्यांच्या विद्यमान बँक खात्यांना नवीन UPI IDs शी जोडू शकतात (SEBI च्या Annexure C मध्ये सूचीबद्ध सेल्फ-सर्टिफाइड सिंडिकेट बँकांद्वारे).
मध्यस्थ: नवीन UPI IDs T + 105 दिवसांत (सप्टेंबर 2025 पर्यंत) स्वीकाराव्या लागतील. पूर्ण अंमलबजावणी: 1 ऑक्टोबर 2025 पासून सुरू होईल.
